Aanvaringen

Er zijn drie deelonderwerpen binnen het onderzoeksthema Aanvaringen:

• Schip-turbine aanvaringen
• Schip-schip aanvaringen
• Menselijke factoren

‘Schip-turbine aanvaringen’ gaat over aanvaringen tussen schepen en windturbines. ‘Schip-schip aanvaringen’ gaat over aanvaringen tussen schepen onderling (in de buurt van windparken). En ‘human factors’ onderzoekt de invloed van mensen op de scheepvaartveiligheid: welke keuzes maken zij in stressvolle situaties, zijn ze zich voldoende bewust van de omgevingsgevaren en welke rol spelen taal- of cultuurverschillen?

Onderzoek schip-turbine aanvaringen

In 2020 is een verkennend onderzoek gedaan naar de schade die ontstaat bij schip-turbine aanvaringen. Zo is kennis opgedaan over wat er bij aanvaringen gebeurt met de windturbines. Afhankelijk van het type schip en de manier van aanvaren, kan de windturbine onbeschadigd blijven, ombuigen, breken of zelfs omvallen. De invloed van omgevingsfactoren op de schade, zoals de wind, golven en scheepsbelasting, wordt nader onderzocht. Begin 2024 is een vervolgonderzoek afgerond, waarbij de mogelijke gevolgen van aanvaring van offshore windturbines door validatie van de 2D modellering van bezwijkvormen van windturbines en hun fundaties en het effect van verschillende detail parameters. Deze parameters omvatten het grondmodel, de impactrichting van het schip ten opzichte van de rotor-as van de turbine, de effecten van wind, golven, stroming en belasting door de turbine op de fundering, het effect van de voortstuwingsbelasting op het schip (door wind, golven en stroming in het geval van een drijvend schip, of door de scheepsmotor in het geval van een varend schip), en de faalcriteria die van toepassing zijn op de fundering van de windturbine, zoals falen als gevolg van plastische deformatie of falen als gevolg van plooien.

Kennis van de gevolgen van schip-turbine aanvaringen helpt de professionals van MOSWOZ om veiligheidsadviezen te geven en de handelingsprotocollen bij incidenten te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan een advies om te zorgen voor geschikte oliebestrijdingsmiddelen. Of een advies om de buitenhutten te ontruimen zodra schepen een windpark in dreigen te drijven.

BowTies schip-schip en schip-turbine aanvaringen

In 2022 zijn er twee rapporten uitgebracht over de risico’s van aanvaringen op de Noordzee. Het eerste rapport, ‘Geactualiseerde BowTie aanvaringen schepen’, gaat over aanvaringen tussen schepen op de Noordzee, ook dicht bij windparken. ‘BowTies Schip-Windturbine aanvaring op de Noordzee’, het tweede rapport, gaat over de risico’s van schip-turbine aanvaringen. BowTie, letterlijk ‘vlinderstrik’, is een methode om op een duidelijke manier te laten zien wat de mogelijke oorzaken en gevolgen van een ongewenste gebeurtenis zijn. In beide rapporten staan adviezen voor  beheersmaatregelen, zoals het beter volgen van de scheepvaart rondom windparken, oefeningen voor noodgevallen en de inzet van extra noodhulpslepers (ERTV’s).

Simulatorstudie menselijke factoren

Ook menselijke factoren spelen een rol bij het risico op aanvaringen. Net als op de weg, moeten mensen op zee soms keuzes maken in stressvolle situaties. Hoe reageert een stuurman bijvoorbeeld op een ander schip dat gevaarlijk dichtbij komt? Een verkeerde keuze kan dan tot een aanvaring leiden. Daarom wil Rijkswaterstaat weten welke rol menselijke factoren hierbij spelen. Wat zijn de gevolgen van stress, vermoeidheid en toenemende drukte op de keuzes van scheepsbemanningen en hun omgevingsbewustzijn?

In 2024 vindt een groot simulatieonderzoek plaats, waarbij professionals in een virtuele omgeving oefenen met stressvolle situaties in de buurt van windparken op de Noordzee. De oefeningen verlopen volgens speciaal ontwikkelde scenario’s en zijn zeer realistisch: het lijkt alsof de deelnemers een schip besturen in een levensechte omgeving. De simulatorstudie levert naar verwachting waardevolle inzichten op over de manier waarop mensen informatie verwerken en hoe ze op zee beslissingen nemen. Zo kan worden bepaald of aanvullende maatregelen nodig zijn, en zo ja, welke. Denk bijvoorbeeld aan extra ondersteuning voor de zeevarenden op het gebied van opleiding en training of techniek.