Ankergebieden
Schepen moeten soms wachten op zee, bijvoorbeeld omdat ze nog geen toestemming hebben om de haven in te varen. Ze blijven dan in ankergebieden, een soort parkeerterreinen op zee. De komst van extra windparken en de grotere drukte in de ankergebieden vergroot het risico op ongelukken. Schepen in ankergebieden kunnen ongepland op drift raken, met als risico dat ze tegen andere schepen aandrijven of schade veroorzaken in een windpark. Hoe kunnen we de ankergebieden beter gebruiken om de veiligheid voor de scheepvaart te vergroten?
Er liggen ankergebieden dichtbij Vlissingen, Hoek van Holland, Scheveningen, IJmuiden en Schiermonnikoog. De wachtende schepen blijven op hun plek door het anker op de zeebodem te laten vallen. Het anker komt dan vast te zitten in de zeebodem. Maar soms gaat er iets mis. Bij storm kan het anker bijvoorbeeld gaan krabben: het raakt los en sleept vervolgens over de zeebodem. Het schip beweegt dan ongepland, wat tot schade kan leiden aan onder andere kabels en windturbines. Soms krijgen schepen met een krabbend anker ook hun motor niet gestart. Dan drijft het schip nog langer ongecontroleerd rond.
No-anchoringzones
Het aanwijzen van no-anchoringzones (ankervrije zones) is een manier om het risico op driftende schepen te verkleinen. Het idee is dat wachtende schepen daar voorzichtig en gecontroleerd rondvaren. Om te onderzoeken of een no-anchoringzone tussen Rotterdam en Amsterdam mogelijk en veilig is, is een Formal Safety Assesment uitgevoerd. Dat is een onderzoek waarbij veiligheidsrisico’s en mogelijke maatregelen worden beoordeeld. Het voorstel voor een no-anchoringzone is ingediend bij de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) en wordt in 2024 besproken.
Vroeg waarschuwen en software om gevaar te herkennen
Vessel Traffic Services (VTS) coördineert en begeleidt de scheepvaart. VTS-operatoren ondersteunen schepen en helpen met de navigatie. VTS aangrenzend aan ankergebieden kan schepen ook waarschuwen voor slecht weer, zodat die op tijd passende maatregelen kunnen nemen. Havens kunnen circa 24 uur van tevoren waarschuwingen geven en schepen vragen passende maatregelen te nemen. Daarnaast kan software worden ingezet om gevaarlijke situaties vroegtijdig te herkennen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan schepen die buiten de ankervakken liggen.
Ankercirkels
In ankergebieden waar dit mogelijk is, zijn ankercirkels vastgelegd. Ankercirkels verkleinen de kans op aanvaringen en aandrijvingen. De cirkels zijn groot genoeg voor geankerde schepen om veilig rond te kunnen draaien. Dat is nodig, want bij eb en vloed draaien geankerde schepen niet altijd in dezelfde richting. En bij slecht weer moet de bemanning de scheepsketting langer afstellen, waardoor het schip meer draairuimte nodig heeft.
Test vangrails op zee
Windmolenparken vormen een risico voor schepen die ongepland op drift raken. Bij een aanvaring of aandrijving kan een windturbine beschadigd raken: met een mogelijk gevaar voor bemanning, passagiers, het schip en het milieu. MARIN testte in 2022 drie verschillende soorten barrières: kunstmatige obstakels tussen vaarroutes en windparken. Uit de test blijkt dat het mogelijk is om een grote tanker tegen te houden, maar het is nog te vroeg om te zeggen dat barrières aanbrengen op zee ook wenselijk is. De diverse systemen hebben voor- en nadelen.
Adviseren
Van no-anchoringzones tot vangrails op zee: de onderzoeken van het thema Ankergebieden leveren waardevolle kennis op. Daarmee kunnen verschillende vragen worden beantwoord. Wat zijn de risico’s van ankergebieden in relatie tot windparken? Hoe kunnen de ankergebieden het beste gebruikt worden? Is het mogelijk gevaarlijke situaties vooraf in te schatten en ongecontroleerd driften te voorkomen? En zijn er misschien andere contractvormen mogelijk, zodat schepen ankerplekken minder lang bezet houden? Het MOSWOZ-team gebruikt de kennis van Ankergebieden om beleidsmakers te adviseren over deze en andere vragen.