Crisisorganisatie
Een zinkend schip, een milieuverontreiniging of een aanvaring: dit zijn voorbeelden van mogelijke incidenten op de Noordzee. In de crisisorganisatie voor de Noordzee werken onder meer Rijkswaterstaat en de Kustwacht samen om incidenten en crisissituaties te voorkomen en op te lossen. Het doel van de crisisorganisatie is om de risico’s voor onder andere de scheepvaart en de windparken zo klein mogelijk te houden. Dit betekent ook: rekening houden met de mogelijke gevolgen van de vele windenergieparken op de Noordzee voor de incidenten- en rampenbestrijding. Is de crisisorganisatie hierop voldoende voorbereid, zeker nu er meer windparken bijkomen?
Verkenning impact
In maart 2022 is een verkenning uitgevoerd naar de impact van windenergiegebieden op de crisisorganisatie, van operationeel tot strategisch niveau. Hieruit bleek dat twee onderwerpen een belangrijke rol spelen: planvorming, en opleidingen, trainingen en oefeningen (OTO).
Gevolgen voor incidentenbestrijding
Om goed voorbereid te zijn, is het noodzakelijk om te weten wat de gevolgen zijn van de inrichting van windparken voor de incidentenbestrijding. Wat betekent dit bijvoorbeeld voor SAR (zoek- en reddingsacties), brandbestrijding, olieruiming en de inzet van ERTV (noodsleepboten)? Monitoring helpt om antwoorden te vinden: volgen wat schepen in en rond windparken doen en vaststellen waar en hoe vaak incidenten plaatsvinden. Ook gebiedskennis is essentieel voor een goede incidentenbestrijding. Met andere woorden, hoe zijn de parken ruimtelijk ingericht? Is er wel of geen corridor of passage voor de scheepvaart, is er sprake van medegebruik zoals mosselkweek of het opwekken van zonne-energie? Deze kennis is voor de crisisorganisatie van belang om planvorming en OTO goed voor te bereiden en uit te voeren.
Onderzoek SAR ver op zee
Windparken worden steeds verder uit de kust gebouwd. Dat heeft gevolgen voor SAR, omdat het meer tijd kost voordat hulpverleners in de buurt zijn. De verkenning SAR ver op zee (pdf, 2.3 MB) uit 2023 geeft een overzicht van de mogelijkheden om SAR in en rondom de windparken ver op zee goed te organiseren. In het rapport staan 19 aanbevelingen om de reddingcapaciteit te vergroten, de hoeveelheid mensen die in een bepaalde tijd gered kan worden.
Onderzoek Towing Assistance Team (TAT)
Incidenten zoals met het schip de Julietta D hebben duidelijk gemaakt hoe belangrijk het is om zo snel mogelijk een sleepverbinding tot stand te brengen. Snelle actie kan het verschil maken tussen wel of geen schade aan een windpark. Daarom heeft team MOSWOZ onderzoek gedaan naar de oprichting en inzet van een Towing Assistance Team (TAT). Dit team van hulpverleners wordt door een helikopter afgezet om een sleepverbinding te maken met een schip in nood.
Uit een verkenning (pdf, 943 kB) bleek dat een TAT in bepaalde situaties meerwaarde kan hebben. Bijvoorbeeld wanneer de bemanning van een schip in nood zelf niet in staat is om een sleepverbinding te maken met een ERTV of sleepboot. In 2025 volgde een impactanalyse (pdf, 1.2 MB). Volgens dit onderzoek is een Towing Assistance Team (TAT) in Nederland mogelijk. Wel brengt het uitdagingen met zich mee. Zo moet er voldoende gekwalificeerd personeel voor noodsleephulp beschikbaar zijn en blijven. Het beleidsadvies vanuit MOSWOZ is om de inzet van een TAT-team als een aanvullende eis op te nemen bij een volgende aanbesteding van de ERTV’s. Daarbij moet worden uitgezocht of de SAR-helikopter gebruikt kan worden om het team aan boord te krijgen.
Onderzoek zelfredzaamheid bij medegebruik in windparken
Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar de zelfredzaamheid van mensen die werken op de medegebruikinstallaties in windparken. Met medegebruik worden de extra activiteiten in windenergiegebieden bedoeld, zoals het opwekken van zonne-energie en de kweek van oesters en zeewier.
Het onderzoek Scheepvaartveiligheid en medegebruik in windparken is eind 2023 afgerond.