Zwarte wiek op windturbines maakt in Eemshaven geen verschil voor vogels
Windturbines met één zwarte wiek leiden niet per definitie tot minder vogelaanvaringen. Hoewel de inzet van een zwarte wiek elders leidde tot een forse vermindering van het aantal vogelslachtoffers, werd in windpark Eemshaven in de provincie Groningen geen opvallend verschil waargenomen.
Dat blijkt uit een pilot die op initiatief van de provincie Groningen en energiebedrijf RWE werd uitgevoerd. Het windenergie op zee ecologisch programma Wozep heeft - samen met andere partijen - een bijdrage aan dit project geleverd. De pilot werd uitgevoerd tussen augustus 2021 en oktober 2024. Onderzocht werd of het zwart verven van één wiek van een windturbine helpt om vogels veilig tussen de windturbines door te laten vliegen. Het idee achter de enkele zwarte wiek per windturbine is het verminderen van de bewegingsonscherpte (‘motion smear’) en daarmee het vergroten van de zichtbaarheid van de windturbine voor vogels. Dit zou het aantal vogels dat tegen de wieken aanvliegt verminderen.
Eerder onderzoek in Noorwegen, op het eiland Smøla, toonde aan dat het zwart verven van één wiek van een windturbine zorgde voor 70 procent minder slachtoffers onder vogels.
Zwarte wiek wordt niet beter ontweken
In de Eemshaven werden zeven windturbines met één zwartgeverfde wiek vergeleken met zeven naastgelegen turbines zonder zwarte wiek. Door middel van drie jaar veldonderzoek werd het aantal slachtoffers in kaart gebracht. Daaronder bevinden zich zee-en kustvogels, zoals meeuwen en steltlopers die het hele jaar door aan de kust voorkomen, en zangvogels (zoals spreeuwen en lijsters die tijdens de seizoenmigratie over het gebied trekken). De zwarte wiek leverde geen opvallende vermindering op van het aantal aanvaringen.
Contrast met achtergrond
Het is niet duidelijk waarom vogels in Noorwegen wel vaker turbines met een zwarte wiek ontweken, maar in de Eemshaven niet. Een mogelijke verklaring is dat in het industriegebied veel verschillende kleuren en objecten te zien zijn, waardoor een turbine met één enkele zwarte wiek onvoldoende afsteekt tegen die drukke achtergrond. Dit is een groot verschil met het open, rustige landschap op Smøla, waar de zwarte wiek mogelijk veel beter opvalt. Het is dan ook denkbaar dat een zwarte wiek op een andere locatie wél werkt. Ook resultaten uit Zuid-Afrika, waar enkele turbines rode blokken op de wieken hebben gekregen, laten een positief effect zien.
Kleuren en patronen
Vervolgonderzoek moet aantonen of er op een andere locatie inderdaad een positief effect is en hoe turbines/wieken zichtbaarder kunnen worden voor vogels, bijvoorbeeld door het gebruik van specifieke patronen en kleuren.
Meer informatie
De pilot werd opgezet en uitgevoerd vanuit een samenwerkingsverband tussen private partijen in de windindustrie, verschillende rijksoverheidsinstanties, een aantal provincies en de natuursector (Vogelbescherming Nederland). In 2023 is de samenwerking uitgebreid met het ZWEMT-onderzoek van TNO.
Wozep (Rijkswaterstaat-programma i.o.v. het ministerie van KGG) heeft financieel bijgedragen aan deze pilot omdat windpark Eemshaven een onshore locatie is met offshore condities. Wozep richt zich normaliter op windenergie op zee, maar dergelijk onderzoek is lastig uit te voeren op zee. Eemshaven leent zich er goed voor.
Het rapport (pdf, 11 MB) is te vinden op het Noordzeeloket.