MOSWOZ: Terugblik en vooruitblik 2022-2023
Door projectmanager MOSWOZ Kees Storm
Het eerste waar ik bij 2022 aan denk zijn de gebeurtenissen op 31 januari toen het vrachtschip Julietta D zonder bemanning door het windpark Hollandse Kust (zuid) dreef dat toen in aanbouw was. Indrukwekkende beelden van een 200 meter lang schip, dansend op de golven van de noordwesterstorm ‘Corrie’. Het schip raakte het fundament van een windturbine en iets later het onderstel van een van de twee TenneT-platforms. Het miste ternauwernood een aantal objecten en is net voor stranding op de kust bij Monster onderschept door een grote zeesleper. Na enkele kleine incidenten in en nabij de windparken was dit het eerste echt spraakmakende incident. Drie weken later tijdens de zuidwester storm ‘Eunice’, nog veel krachtiger dan ‘Corrie’, kwamen nabij het windpark Borssele op Belgisch grondgebied twee schepen in de problemen. Gelukkig liepen beide incidenten met een sisser af. Wel was in één keer iedereen zich er extra van bewust dat we de scheepvaartveiligheid in relatie tot de windparken op zee heel serieus moeten nemen.
Onderzoek voor meer veiligheid op zee
Als onderzoeksprogramma maken we dankbaar gebruik van de inzichten die deze incidenten ons bieden. Ook zien we dat dit anderen heeft getriggerd. Onderzoeksinstituut Marin bedacht onder de titel ‘vangrails op zee’ met een aantal experts een drietal varianten om schepen met constructies en kabels rondom een windpark te kunnen onderscheppen. We gaan nog analyseren hoe kansrijk deze zijn. Daarnaast is er vanuit de landelijke media meer aandacht gekomen voor de steeds vollere Noordzee en liet de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in het najaar weten dat zij preventief onderzoek gaat doen naar de drukte op de Noordzee.
Het MOSWOZ programma heeft in 2022 een aantal onderzoeksrapporten gepubliceerd waaronder een studie naar risicogevoelige gebieden en een risicoanalyse naar schip-turbine aanvaringen volgens de BowTie-methodiek. Op het Noordzeeloket zijn binnenkort alle publicaties vanuit MOSWOZ met een korte samenvatting te raadplegen. In 2022 startte ook een verkenning naar ‘een vorm van verkeersbegeleiding op zee’, een nieuwe taak voor de Kustwacht die in 2025 operationeel moet zijn.
Implementatie van nieuwe maatregelen
In 2022 is een aantal nieuwe maatregelen geïmplementeerd om de veiligheid op zee te waarborgen. Zo is het netwerk aan sensoren (bijvoorbeeld radar en AIS) verder uitgebouwd, wat essentieel is voor het toezicht en handhaving dat de Kustwacht uitvoert. In augustus kreeg de Kustwacht de tweede grote Wind op Zee-noodhulpsleper (ook wel aangeduid als ERTV) tot haar beschikking. Deze ERTV’s patrouilleren om de windparken met als doel om stuurloze of driftende schepen op te vangen voordat ze schade veroorzaken in een windpark.
Druk bezocht symposium
21 september jongstleden hebben we ons eerste symposium gehouden op een prachtige dag op de Pier in Scheveningen. We zijn als team heel blij met de grote opkomst en de enthousiaste reacties. Er werd actief meegedacht met een goede vertegenwoordiging van overheid, kennisinstellingen en markt. Wij hopen komend najaar dit succes te evenaren op ons tweede symposium!
Komende resultaten en onderzoeken
Wat ligt er nog meer in het verschiet in 2023? We kunnen onder meer resultaten verwachten van de volgende lopende onderzoeken: een analyse naar de gevolgschade bij schip-turbine aanvaringen, een implementatieplan bij de Kustwacht voor een vorm van verkeersbegeleiding rond offshore windparken, een haalbaarheidsstudie naar een minder onderhoudsgevoelig type radar en verkeersanalyses door Marin over de jaren 2021 en 2022. We starten ook met een traject om de menselijke factor in beeld te brengen bij risicovolle omstandigheden nabij of in een windpark. We denken dan aan het uitvoeren van scenario’s met professionals in een scheepssimulator. Vermoedelijk zal dit onderzoek doorlopen tot eind 2024.
Het programma MOSWOZ, zoals gestart in 2021, is toegesneden op de windparken voor de Routekaart 2030. Medio 2022 heeft het kabinet zijn ambitie met windenergie op zee tot 2030 praktisch verdubbeld van 11,5 naar 21 GW, waarbij meer windparken verder vanaf de kust zullen worden gerealiseerd. Dit wordt aangeduid als de aanvullende Routekaart 2030. Hiervoor zijn aanvullende mitigerende maatregelen nodig waardoor de onderzoeksinspanning vergroot. Voor deze extra taken wordt het team nog versterkt.
Het belang van internationale afstemming
Als laatste wil ik onze inspanningen noemen om kennis te delen en af te stemmen met onze buurlanden op de Noordzee (België, Duitsland, Frankrijk, Denemarken, Groot-Brittannië, Noorwegen en Zweden). Zij hebben net als wij grote ambities om meer windenergie uit de Noordzee te halen. In de North Sea Shipping Group komen we een paar keer per jaar bij elkaar om te praten over scheepvaartonderwerpen die gerelateerd zijn aan windparken. Denk aan internationale scheepvaartroutes, risicoanalyses en de inzet van maatregelen zoals verkeersbegeleiding en SAR. Met het voller worden van de Noordzee, wordt internationale afstemming alleen nog maar belangrijker!